Floris V, graaf van Holland

Floris V, Count of Holland

From Wikipedia, the free encyclopedia

Count Floris V of Holland and Zeeland (June 24, 1254–June 27, 1296), "der Keerlen God" (God of the Peasants), is one of the most important figures of the first, native dynasty of Holland (833-1299). His life has been documented in detail in the Rijmkroniek by Melis Stoke, his chronicler. He is credited with a mostly peaceful reign, modernizing administration, policies beneficial to trade, generally acting in the interests of his peasants at the expense of nobility, and reclaiming land from the sea. His dramatic murder engineered by King Edward I of England and Guy de Dampierre, count of Flanders, made him a hero in Holland.

He was the son of Count William II (1227-1256), who was elected King of the Romans of the Holy Roman Empire in 1248, and was slain in 1256 by Frisians when Floris was just two years old. First his uncle, then his aunt, and, after the battle of Reimerswaal (fought over custody of Holland) in 1263, Otto II of Guelders served as his guardians until he was twelve years old and considered capable of administrating Holland himself. He was supported by the count of Hainaut of the house of Avesnes who was an archenemy of the count of Flanders of the house of Dampierre. Floris married Beatrix of Dampierre, the daughter of Guy of Dampierre, count of Flanders, in 1269.

In 1272 he unsuccessfully attacked the Frisians in a first attempt to retrieve the body of his father. In 1274 he faced an uprising by nobles led by the powerful lords Gijsbrecht IV of Amstel, Zweder of Abcoude, Arnoud of Amstel, and Herman VI of Woerden, who held lands on the border with the adjacent bishopric of Utrecht (the area of Amsterdam, Abcoude, IJsselstein, and Woerden) at the expense of the bishop. Gijsbrecht and Herman were supported by the craftsmen of Utrecht, the peasants of Kennemerland (Alkmaar and surroundings), Waterland (north of Amsterdam) and Amstelland (Amsterdam and surroundings) and the West Frisians. He assisted the weak bishop by making a treaty with the craftsmen. The bishop would become dependent on Holland's support, and eventually added the lands of the rebellious lords to Holland in 1279. He did concessions to the peasants of Kennemerland. Kennemerland was a duneland, where the farmers had far less rights then the farmers in the polders.

Floris got rid of the Avesnes influence and switched allegiance to the Dampierres.

In 1282 he again attacked the troublesome Frisians in the north, defeating them at the battle of Vronen, and succeeded in retrieving the body of his father. After a campaign in 1287-1288 he finally defeated the Frisians. In the meantime he had received Zeeland-bewester-Schelde (the area that controls access to the Scheldt river) as a loan from the Holy Roman King in 1287, but the local nobility sided with the count of Flanders who invaded in 1290. Floris arranged a meeting with count Guy of Flanders, but he was taken prisoner in Biervliet and was forced to abandon his claims and then set free.

Floris immediately wanted to resume war, but King Edward I of England, who had an interest in access to the great rivers for wool and other English goods, convinced Floris to stop hostilities with Flanders. When in 1292 Floris claimed the throne of Scotland (his great-grandmother Ada being the sister of King William I of Scotland) he did not receive the expected support from Edward, but England did support his claims in a new, this time more successful, war on Flanders.

After Edward I moved his trade in wool from Dordrecht in Holland to Mechelen in Brabant, to gain Flanders's support against France, Floris switched sides to France in 1296. Edward I now prohibited all English trade on Holland and conspired with count Guy of Flanders to have Floris kidnapped and taken to France. The humiliated lords Gijsbrecht IV of Amstel and Herman of Woerden enter the scene again as part of the conspiracy. Together with Gerard of Velzen they captured count Floris during a hunting party and brought him to Muiderslot castle. The news of the capture spread quickly; afraid of the people, four days later the lords together with their captive left the castle to get to a safer place. They were stopped by an angry mob of local peasants. In panic Gerard of Velzen killed the count, and the lords fled. Gerard of Velzen was captured later and killed in Leiden. The other conspirators fled to Brabant, Flanders and perhaps to Prussia, to which many colonists and crusaders from Holland migrated.

The life and death of Floris V inspired songs, plays, and books in the Netherlands. Best known is the play "Gijsbrecht van Aemstel" by 17th century playwright and poet Joost van den Vondel, which is about the sacking of Amsterdam in the days after the death of Floris V.

The nickname "God of the Peasants" was introduced after his death in the nobility, and was originally intended to be an insult. He earned the name because he behaved "as if he were the Good Lord himself with his peasants". He apparently knighted 40 peasants as members of the order of St. Jacob without permission of the church, provoking the anger of the church and of the 12 existing noble members of that knightly order. This story has no historical basis, just like another story that claims that Gerard of Velzen participated in the conspiracy because Floris supposedly raped his wife. What is certain is that Floris was remembered as a saint by the peasants of Holland, and that the "God of the Peasants" became a symbolic hero in the struggle for independence from Spain in the Eighty Years' War (1568–1648).

From Wikipedia

The first recorded use of the city of AMSTERDAM is credited to Floris V, Count of Holland when he described the inhabitants as " homines manenles apud Amesteledamme " He exempted the people from paying a toll.

http://en.wikipedia.org/wiki/Amsterdam

Floris V (Leiden(?), 24 juni 1254 - Muiderberg, 27 juni 1296), bijgenaamd der keerlen god (god van de boeren), was graaf van Holland en Zeeland en vanaf 1291 liet hij zich 'heer van Friesland' noemen, ofschoon hij alleen in West-Friesland feitelijke macht uitoefende.

Chronologie van Floris' leven

   * 1256 - Slechts twee jaar oud volgt hij als graaf van Holland in naam zijn vader op, die is gesneuveld bij Hoogwoud. De regering wordt voorlopig gevoerd door zijn oom Floris de Voogd.

* 1266 - Op twaalfjarige leeftijd wordt hij meerderjarig verklaard en neemt daadwerkelijk het bestuur over.
* 1268 - Huwelijk met Beatrijs van Vlaanderen.
* 1272 - Een veldtocht tegen de Westfriezen mislukt.
* 1274 - Hij maakt een einde aan een opstand van de Kennemers en de boeren van Water- en Amstelland.
* 1275 - Hij verleent een tolprivilege aan Amsterdam. Daarmee wordt de stad voor het eerst genoemd.
* 1277 - Hij probeert een verbond te sluiten met Vlaanderen.
* 1279 - Jan van Nassau geeft hem het Nedersticht in pand.
* 1280 - Hij bouwt het Muiderslot.
* 1282 - Hij onderneemt opnieuw een tocht tegen de Westfriezen.
* 1283 - Hij steunt hertog Jan I van Brabant in diens strijd om het hertogdom Limburg.
* 1287-1288 - Hij onderwerpt West-Friesland tijdens een overstromingsramp.
* 1290 - Bij Biervliet wordt hij gevangengenomen door Zeeuwse edelen.
* 1296 - Floris verruilt op 9 januari 1296 het Engelse voor het Franse kamp. Hij wordt later dat jaar gedood door Gijsbrecht IV van Amstel, Gerard van Velsen en Herman van Woerden. De mannen achter de schermen van de ontvoering en uiteindelijke dood van Floris zouden Gwijde van Dampierre, graaf van Vlaanderen, Jan I van Brabant en koning Eduard I van Engeland zijn.
Dynastieke voorgeschiedenis
Floris V was de zoon van graaf Willem II, die tevens rooms-koning was. Via zijn moeder was hij verwant met het Schotse koningshuis. Bij zijn politieke optreden probeerde hij gebruik te maken van deze connectie.

Op tweejarige leeftijd werd hij graaf van Holland en Zeeland. Zijn vader was een half jaar daarvoor vermoord. Zijn oom Nicolaas van Cats was voogd over hem gedurende zijn minderjarigheid. Op twaalfjarige leeftijd, in 1266, werd de jonge Floris officieel meerderjarig verklaard, en op 14-jarige leeftijd trad hij in het huwelijk met Beatrijs van Vlaanderen (van Dampierre).

 Politiek

Floris had grote ambities en streefde er voortdurend naar zijn macht te vergroten. Zijn eerste wapenfeit was het neerslaan van de Opstand der Kennemers. Vervolgens wilde hij wraak nemen op de Friezen omdat zijn vader tijdens een veldtocht tegen de Friezen door hen was gedood. Toen hij in 1282 de Friezen in West-Friesland had verslagen, liet hij zich 'Heer van Friesland' noemen. Zijn pogingen ook het andere gedeelte van Friesland (gebieden in de huidige provincie Friesland) in te nemen liepen echter op niets uit. Een eerste invasie mislukte door het slechte weer en aan zijn tweede veldtocht hield hij uiteindelijk alleen een bruggenhoofd in Friesland over.

  Schotse troon

Na de dood van de Schotse koning Alexander III van Schotland in 1286 wierp Floris zich op als Schots troonpretendent. De (over)grootmoeder van Floris was Ada van Schotland, dochter van de voortijdig overleden kroonprins Hendrik van Schotland. Floris was echter niet de enige; in totaal waren er dertien pretendenten. Ondank zijn zwakke familieband met Alexander III ging Floris toch naar de vergadering, in Norham op de 10e van de bloeimaand. Hij werd als eerste in de gelegenheid gesteld om zijn recht op de troon te verdedigen. Koning Eduard I van Engeland bleek daarbij geen bondgenoot, maar een rivaal te zijn die erin slaagde, weliswaar gedeeltelijk en tijdelijk, om Schotland onder Engelse invloed kon brengen.

Een andere manier om zijn ambities gestalte geven blijkt uit zijn streven om Zeeland-Bewester-Schelde bij zijn grondgebied in te lijven. Dit doel probeerde hij op verschillende manieren te bereiken. Eerst trachtte hij dit met steun van koning Eduard I van Engeland, later met de hulp van de Fransen. Uiteindelijk wist hij het aanzien van Holland enorm te vergroten. Een groot deel van de huidige buitengrenzen van Noord- en Zuid-Holland samen is toen vastgesteld.

  Complot

Het ging fout toen Floris zijn Engelse bondgenoot Eduard I in 1296 wegens een conflict over de wolhandel aan de kant zette ten gunste van de Franse bondgenoot. Het verhaal gaat dat de Engelse koning enkele ontevreden edelen zou hebben gevraagd hem gevangen te nemen. Tijdens een valkenjacht werd Floris gevangen genomen door Gijsbrecht van Amstel, Herman VI van Woerden en Gerard van Velsen. Het nieuws van zijn gevangenneming lekte echter snel uit en onder het volk, waar Floris erg populair was, ontwikkelde zich het plan hem te bevrijden. Toen de edelen met hun gevangene op 27 juni 1296 het Muiderslot verlieten kwamen ze in Muiderberg een groep Gooilanders uit Naarden tegen. Hierop reed Gerard van Velsen terug, trok zijn zwaard en doodde graaf Floris, die op zijn paard vastgebonden geen weerstand kon bieden. Vervolgens namen de ontvoerders de vlucht.

Gerard van Velsen werd later gepakt, gemarteld en ter dood gebracht. Gijsbrecht van Amstel (de vierde met die naam uit het bekende geslacht van de Heren van Amstel) en Herman van Woerden sleten de rest hun leven als ballingen en verloren al hun bezittingen.

Floris V werd vermoedelijk in de abdij van Rijnsburg begraven. In 1996 bewezen twee Leidse wetenschappers (fysisch antropoloog G. Maat en hoogleraar chemie E. Cordfunke) echter dat de in 1949 na hun ontdekking plechtig herbegraven skeletten in de Rijnsburgse abdij bijna 400 jaar ouder zijn.

In de Grote of Sint-Laurenskerk in Alkmaar staat een kist met daarbij een plaquette uit de 17e eeuw waarop staat dat de kist de ingewanden bevat van Floris V en dat hij in deze kerk begraven is vóór het hoofdaltaar onder een "wittige steen".

  Nalatenschap

De politiek van Floris stond grotendeels in het teken van het vergroten van zijn macht en van zijn dynastieke ambities. Van dat laatste is niet veel terechtgekomen. Bij zijn dood liet hij een minderjarige zoon achter, Jan I van Holland. Deze stierf echter al op 15-jarige leeftijd. Met diens dood kwam een een einde aan het Hollandse huis. Voorts had hij alleen onechte kinderen: Witte van Haemstede en Catharina. De graventitel ging naar de graaf van Henegouwen, waardoor Holland voortaan geregeerd werd door Henegouwse heren van het Huis van Avesnes.

Volgens de historiografie was Floris zeer populair bij het volk, waaraan zij zijn bijnaam 'der keerlen god' dankte. Aan hem wordt, ondanks zijn strijd tegen de Friezen, een relatief vreedzaam regime toegeschreven, naast modernisering van het bestuur, bevordering van de handel, behartiging van de belangen van de boeren ten koste van de adel, en inpoldering van Hollandse wateren.

Floris' populariteit bij de boeren komt waarschijnlijk voort uit zijn streven andere lokale machthebbers dwars te zitten. Het leven van Floris V is gedetailleerd beschreven door zijn tijdgenoot en biograaf Melis Stoke in zijn Hollandse Rijmkroniek. Dit is de belangrijkste informatiebron over Floris, maar geen geschiedschrijving in de moderne zin des woords. Waarschijnlijk moet de Rijmkroniek als hagiografie opgevat worden, waarin Floris beter naar voren komt dan hij in werkelijkheid was.

Floris V is meermalen stof geweest voor literaire werken en andere cultuuruitingen. Zijn gewelddadige dood werd door P.C. Hooft (Geeraerdt van Velsen) en Joost van den Vondel (Gijsbrecht van Aemstel) in toneelstukken gedramatiseerd. Opvallend is dat Floris in Geeraerdt eerder een schurk dan een held is. In twintigste-eeuwse werken krijgt Floris V wel de heldenrol die hem ook vandaag nog vaak wordt toebedeeld.

 Binnenhof

De vader van Floris was begonnen met de bouw van het Binnenhof als paleis bij zijn status als Rooms-Koning, en potentiële keizer. Het Binnenhof is door Floris afgebouwd om zijn dynastieke ambities gestalte te geven. Dit gebouw moest het centrum worden van zijn macht, en er zijn dan ook vele verwijzingen te vinden naar die ambities. Deze verwijzingen bestaan uit symbolen die zijn koninklijke status moesten benadrukken. Ook het kasteel Radboud in Medemblik is in opdracht van Floris V gebouwd.