css Caroline Sobanska

Countess Karolina Rozalia Tekla Sobańska (née Rzewuska; 25 December 1795 – 21 July 1885) was a Polish agent and noblewoman. She was a Russian agent, the mistress of the Tsarist general Jan de Witte (1781–1840) and a reputed lover of Poland's national poet Adam Mickiewicz.

Life

Karolina Sobańska belonged to the well-known szlachta family of Rzewuski. Sister of Ewelina Hańska, wife of Honoré de Balzac.

Karolina's first spouse was a Russian officer, Stefan Cerkovic. In 1814, she married marszałek Hieronim Sobański h. Junosza and had one child: She had one daughter during her second marriage: Kostancja Honorata Sobańska (1814–1838), married to Prince Ksawery Franciszek Sapieha.

During the November Uprising of 1831, Jan de Witte ruled Poland under war laws, and gave her the task to act as a spy in Russian service among to Polish rebels in Dresden i Saxony, a task she reportedly performed well, being able to forward several useful reports to the Russians. Considered a traitor in Russia and not quite trusted by the Russian Czar regardless of her service as a spy, she settled in Paris in France in 1836.

Her third spouse was a Frenchman named Jules Lacroix.

Bibliography

• Polski Słownik Biograficzny t. 39 s. 411

Countess Karolina Rozalia Tekla Sobańska (née Rzewuska; 25 December 1795 – 21 July 1885) was a Polish agent and noblewoman. She was a Russian agent, the mistress of the Tsarist general Jan de Witte (1781–1840) and a reputed lover of Poland's national poet Adam Mickiewicz.

Life

Karolina Sobańska belonged to the well-known szlachta family of Rzewuski. Sister of Ewelina Hańska, wife of Honoré de Balzac.

Karolina's first spouse was a Russian officer, Stefan Cerkovic. In 1814, she married marszałek Hieronim Sobański h. Junosza and had one child: She had one daughter during her second marriage: Kostancja Honorata Sobańska (1814–1838), married to Prince Ksawery Franciszek Sapieha.

During the November Uprising of 1831, Jan de Witte ruled Poland under war laws, and gave her the task to act as a spy in Russian service among to Polish rebels in Dresden i Saxony, a task she reportedly performed well, being able to forward several useful reports to the Russians. Considered a traitor in Russia and not quite trusted by the Russian Czar regardless of her service as a spy, she settled in Paris in France in 1836.

Her third spouse was a Frenchman named Jules Lacroix.

Bibliography

• Polski Słownik Biograficzny t. 39 s. 411

Karolina Rozalia Tekla Sobańska z domu Rzewuska (ur. 25 grudnia 1795 w Pohrebyszczu, zm. 21 lipca 1885 w Paryżu) – polska hrabina, agentka rosyjskiej policji carskiej, kochanka Aleksandra Puszkina i Adama Mickiewicza, szwagierka Honoré de Balzaca.

Życiorys

Karolina Rzewuska urodziła się magnackiej polskiej rodzinie Rzewuskich, którzy żyli pod zaborem rosyjskim. Była córką Adama Wawrzyńca Rzewuskiego, byłego polskiego posła, a następnie rosyjskiego senatora, a jej rodzeństwem byli Ewelina Hańska, Adam, generał rosyjski i Henryk, powieściopisarz, autor Pamiątek Soplicy. Była bratanicą jednego z przywódców konfederackiej targowickiej Seweryna Rzewuskiego. Rodzina Rzewuskich posiadała tytuł hrabiowski w Imperium Rosyjskim.

Po zakończeniu edukacji w Wiedniu Karolina wyszła za mąż za starszego od niej Hieronima Sobańskiego, ziemianina prowadzącego interesy w Odessie, choć spędzającego dużo czasu poza miastem. W 1818 poznała generała Iwana Osipowicza de Witte vel. Jana de Witte, wsławionego później okrucieństwem i bezwzględnością wobec powstańców listopadowych, który został jej kochankiem.

Uczestniczyła w życiu towarzyskim miasta, a w 1823 w towarzyskim kręgu znalazł się zesłany tu Aleksander Puszkin. Puszkinowi udało się rozkochać w sobie Sobańską, ale także żonę hrabiego Michaiła Woroncowa, gubernatora Odessy, za co Puszkin został wkrótce wydalony z miasta.

Następnym znanym zesłańcem, który znalazł się w otoczeniu Witta i Sobańskiej był Adam Mickiewicz. Prawdopodobnie z inspiracji Witta, który zlecił Sobańskiej inwigilacje poety, doszło do romansu Mickiewicza z Karoliną, choć wbrew oczekiwaniom generała znajomość przerodziła się w przyjaźń. Sobańska znana była jako zdrajczyni, lecz przyjmowana była na odeskich salonach z rezerwą i strachem, albowiem jeden jej raport mógł zadecydować o karierze. Do niektórych domów jednak wstępu nie miała, jak na przykład do odeskiej rezydencji Olgi Potockiej. Pomiędzy 19 sierpnia a 27 października 1825 Mickiewicz i Sobańscy uczestniczyli w wyprawie gen. Witta na Krym, który to stał się inspiracją do Sonetów krymskich, zadedykowanych „towarzyszom podróży krymskiej”, a opublikowanych w 1826 wraz z miłosnymi Sonetami odeskimi adresowanymi do D. D., za którymi to inicjałami kryła się najprawdopodobniej Karolina.

Po powrocie Woroncew załatwił Mickiewiczowi przeniesienie do Moskwy, lecz jego wyjazd zbiegł się ze śmiercią cara Aleksandra I i powstaniem dekabrystów. W 1829 Mickiewicz prawdopodobnie dzięki niej opuścił Rosję i udał się do Niemiec na pokładzie angielskiego parowca. W tym czasie Sobańska miała swój udział w dekonspiracji spisku dekabrystów.

Po wybuchu powstania listopadowego w Polsce generał Witt mianowany został wojennym gubernatorem Warszawy, a wraz z nim jesienią 1831 do Warszawy przybyła właśnie owdowiała Karolina Sobańska. Chcąc zdobyć zaufanie Polaków, Witt posłużył się Sobańską w roli „anioła opatrzności”, jakoby za jej wstawiennictwem wypuszczając przesłuchiwanych na wolność. Następnie wysłał ją do Drezna z zadaniem przeniknięcia do kierownictwa polskich działaczy niepodległościowych w Saksonii. Udało jej się zdobyć zaufanie emigrantów i przekazywać cenne informacje do Moskwy.

Pomimo tych zasług car Mikołaj I nie dowierzał lojalności Rzewuskiej, co przekazał listownie Wittowi. W 1836 Witt pozbył się swojej kochanki, ta zaś z rozpaczy wyszła za mąż za Stefana Cerkovicia, Serba, byłego współpracownika Witta i oficera armii rosyjskiej, który zasłynął z okrucieństwa w czasie tłumienia powstania listopadowego w Warszawie. Niedługo potem Cerkovic zmarł, a Karolina przeniosła się do Paryża i wyszła za mąż za tłumacza dzieł Szekspira na francuski Jules’a Lacroix.

W 1850 do Paryża przybyła siostra Karoliny, Ewelina (jako żona Honoré de Balzaca, ślub wzięli w Berdyczowie, 14 marca 1850, pięć miesięcy przed jego śmiercią). Po śmierci pisarza Ewelina została z długami męża, które to dzięki Karolinie udało się jej w końcu spłacić. Po śmierci Balzaca Karolina zrezygnowała z intryg politycznych.

Władysław, syn Adama Mickiewicza, spalił wszystkie jego listy do Sobańskiej, nieznane są szczegóły ich wieloletniej znajomości.

Przypisy

• Marek Jerzy Minakowski: Karolina Beydo-Rzewuska h. Krzywda. Wielka Genealogia Minakowskiego. sejm-wielki.pl, 2017-04-20. (pol.).
• Jerzy Stanisław Majewski: Warszawa nieodbudowana: Królestwo Polskie w latach 1815-1840. Warszawa: Veda Agencja Wydawnicza, 2009, s. 156-157. ISBN 978-83-61932-00-0.
• Sławomir Koper: Raporty z alkowy. „Uważam Rze Historia”, 2013-01-12.
• Mieczysław Tomaszewski: Adam Mickiewicz - Biography. Persons related to Chopin. Narodowy Instytut Fryderyka Chopina. (pol.).

Кароли́на Роза́лия Тэ́кля Ржеву́ская (пол. Karolina Rozalia Tekla Rzewuska), по мужу Соба́ньская или Соба́нская (пол. Sobańska; 25 декабря 1795, имение Погребище — 16 июля 1885, Сен-Жермен-ан-Лэ) — авантюристка и тайный агент царского правительства, в которую были влюблены и которой посвящали свои стихи Александр Пушкин и Адам Мицкевич. Хозяйка одесского салона прославилась в начале 1820-х своей жгучей, демонической красотой.

С 1821 по 1836 годы — гражданская жена генерала Ивана Витта. Сестра Эвелины Ганской и Адама Ржевуского, свояченица Оноре де Бальзака и Станислава Монюшко, тётка другой знаменитой авантюристки, Екатерины Радзивилл.

Происхождение

Дочь крупного масонского деятеля Адама Ржевуского, который, хотя и был старшим в магнатском роде Ржевуских, постоянно нуждался в средствах, что особенно бросалась в глаза при сопоставлении с его младшим кузеном Вацлавом Ржевуским, владельцем Подгорецкого замка, который жил в Вене на широкую ногу и проводил время в путешествиях по Ближнему Востоку.

Вацлав был женат на своей кузине Любомирской, чья мать Розалия вела ветреный образ жизни в предреволюционной Франции и погибла на гильотине. Казнь княгини Любомирской, польской гражданки, едва не испортила безоблачные прежде отношения Робеспьера с польскими инсургентами. Чтобы замять скандал, революционеры выпустили из тюрьмы юную дочь казнённой, разрешив ей выехать во владения Габсбургов.

Детство Каролины прошло в венском доме Вацлава и Розалии Ржевусских, где усвоила безупречные светские манеры. Также много времени она проводила у Любомирских, так как дети князя Франтишека Ксаверия приходились ей двоюродными братьями и сёстрами.

• https://borisliebkind.livejournal.com/1144813.html